हरिः ओम्

Sloka Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English

|| Om tat sat ||

સુન્દરકાંડ.
અથ અષ્ટપંચાશસ્સર્ગઃ||

તતઃ તસ્ય ગિરેઃ શૃજ્ઞ્ગે મહેન્દ્રસ્ય મહાબલાઃ|
હનુમત્પ્રમુખાઃ પ્રીતિં હરયો જગ્મુરુત્તમામ્||1||

તં તતઃ પ્રીતિસંહૃષ્ટઃ પ્રીતિમન્તં મહાકપિમ્|
જામ્બવાન્કાર્યવૃત્તાન્તં અપૃચ્છદનિલાત્મજમ્||2||

કથં દૃષ્ટા ત્વયા દેવી કથં વા તત્ર વર્તતે|
તસ્યાં વા સ કથં વૃત્તઃ ક્રૂરકર્મા દશાનનઃ||3||

તત્ત્વતઃ સર્વમેતન્ નઃ પ્રબ્રૂહિ ત્વં મહાકપે|
શ્રુતાર્થાઃ ચિન્તયિષ્યામો ભૂયઃ કાર્યવિનિશ્ચયમ્||4||

યશ્ચાર્થઃ તત્ર વક્તવ્યો ગતૈરસ્માભિરાત્મવાન્|
રક્ષિતં ચ યત્ તત્ર તદ્ભાવાન્વ્યાકરોતુ નઃ||5||

સ નિયુક્તઃ તતઃ તેન સંપ્રહૃષ્ટતનૂરુહઃ|
પ્રણમ્ય શિરસા દેવ્યૈ સીતાયૈ પ્રત્યભાષત||6||

પ્રત્યક્ષમેવ ભવતાં મહેન્દ્રાઽગ્રાત્ ખમાપ્લુતઃ|
ઉદધેર્દક્ષિણં પારં કાંક્ષમાણઃ સમાહિતઃ||7||

ગચ્છતશ્ચ હિ મેઘોરં વિઘ્નરૂપમિવાભવત્|
કાંચનં શિખરં દિવ્યં પશ્યામિ સુમનોહરમ્||8||

સ્થિતં પન્થાનમાવૃત્ય મેને વિઘ્નં ચ તં નગમ્|
ઉપસંગમ્ય તં દિવ્યં કાંચનં નગસત્તમમ્||9||

કૃતા મે મનસા બુદ્ધિર્ભેતવ્યોઽયં મયેતિ ચ|
પ્રહતં ચ મયા તસ્ય લાંગૂલેન મહાગિરેઃ||10||

શિખરં સૂર્ય સંકાશં વ્યશીર્યત સહસ્રથા|
વ્યવસાયં ચ તં બુદ્ધ્વા સ હોવાચ મહાગિરિઃ||11||

પુત્રેતિ મધુરાં વાણીં મનઃ પહ્લાદયન્નિવ|
પિતૃવ્યં ચાપિ માં વિદ્ધિ સખાયં માતરિશ્વનઃ||12||

મૈનાકમિતિ વિખ્યાતં નિવસન્તં મહાદધૌ|
પક્ષવન્તઃ પુરા પુત્ત્ર બભૂવુઃ પર્વતોત્તમાઃ||13||

છન્દતઃ પૃથિવીં ચેરુર્બાધમાનાઃ સમન્તતઃ|
શ્રુત્વા નગાનાં ચરિતં મહેન્દ્રઃ પાકશાસનઃ||14||

ચિચ્છેદ ભગવાન્ પક્ષાન્ વજ્રેણૈષાં સહશ્રસઃ|
અહં તુ મોક્ષિતઃ તસ્માત્ તવપિત્ત્રા મહાત્મના||15||

મારુતેન તદાવત્સ પ્રક્ષિપ્તોઽસ્મિ મહાર્ણવે|
રામસ્ય ચ મયા સાહ્યે વર્તિતવ્ય મરિન્દમ||16||

રામો ધર્મભૃતાં શ્રેષ્ટો મહેન્દ્રસમવિક્રમઃ|
એતત્ શ્રુત્વા વચસ્તસ્ય મૈનાકસ્ય મહાત્મનઃ||17||

કાર્યમાવેદ્ય તુ ગિરે રુદ્યતં ચ મનો મમ|
તેન ચાઽહ મનુજ્ઞાતો મૈનાકેન મહત્મના ||18||

સ ચાપ્યસ્તર્હિતઃ શૈલો માનુષેણ વપુષ્મતા|
શરીરેણ મહાશૈલઃ શૈલેન ચ મહાદધૌ||19||

ઉત્તમં જવમાસ્થાય શેષં પન્થાન મવસ્થિતઃ|
તતોઽહં સુચિરં કાલં વેગેનાભ્યગમં પથિ||20||

તતઃ પશ્યામ્યહં દેવીં સુરસાં નાગમાતરં|
સમુદ્ર મધ્યે સા દેવીવચનમ્ માં અભાષત||21||

મમભક્ષઃ પ્રદિષ્ટત્વં અમરૈઃ હરિસત્તમ|
અતસ્ત્વાં ભક્ષયિષ્યામિ વિહિતસ્ત્વં ચિરસ્ય મે||22||

એવમુક્તઃ સુરસયા પ્રાંજલિઃ પ્રણતઃ સ્થિતઃ|
વિષણ્ણવદનો ભુત્વા વાક્યં ચેદમુદીરયમ્||23||

રામો દાશરથિઃ શ્રીમાન્ પ્રવિષ્ટોદણ્ડકાવનમ્|
લક્ષ્મણેન સહભ્રાત્રા સીતાયા ચ પરન્તપઃ||24||

તસ્ય સીતા હૃતા ભાર્યા રાવણેન દુરાત્મના|
તસ્યાસ્સકાશં દૂતોઽહં ગમિષ્યે રામશાસનાત્||25||

કર્તુમર્હસિ રામસ્ય સાહાય્યં વિષયે સતી|
અથવા મૈથિલીં દૃષ્ટ્વા રામં ચ ક્લિષ્ટકારિણમ્||26||

આગમિષ્યામિ તે વક્ત્રં સત્યં પ્રતિશૃણોમિ તે|
એવમુક્તા મયા સાતુ સુરસા કામરૂપિણી||27||

અબ્રવીન્નાતિવર્તેત કશ્ચિદેષ વરો મમ|
એવમુક્ત્વા સુરસયા દશયોજનમાયતઃ||28||

તતોર્થગુણવિસ્તારો બભૂવાહં ક્ષણેન તુ|
મત્પ્રમાણાનુરૂપં ચ વ્યાદિતં ચ મુખં તયા||29||

તદ્દૃષ્ટ્વા વ્યાદિતં ચાસ્યં હ્રસ્વં હ્યકરવં વપુઃ|
તસ્મિન્મુહૂર્તે ચ પુનઃ બભૂવાંગુષ્ઠમાત્રકઃ||30||

અભિપત્યાશુ તદ્વક્ત્રં નિર્ગતોઽહં તતઃ ક્ષણાત્|
અબ્રવીત્સુરસા દેવી સ્વેન રૂપેણ માં પુનઃ||31||

અર્થ્યસિદ્ધૈ હરિશ્રેષ્ઠ ગચ્છ સૌમ્ય યથાસુખમ્|
સમાનયચ વૈદેહીં રાઘવેણ મહાત્મના||32||

સુખીભવ મહાબાહો પ્રીતાઽસ્મિ તવ વાનર|
તતોઽહં સાધુ સાધ્વિતિ સર્વભૂતૈઃ પ્રશંસિતઃ||33||

તતોન્તઽરિક્ષં વિપુલં પ્લુતોઽહં ગરુડો યથા|
ચાયામે નિગૃહીતા ચ ન ચ પશ્યામિ કિંચન||34||

સોઽહં વિગતવેગસ્તુ દિશોદશ વિલોકયન્|
ન કિંચિત્ તત્ર પશ્યામિ યેન મેઽપહૃતા ગતિ||35||

તતો મે બુદ્ધિરુત્પન્ના કિન્નામ ગગને મમ|
ઈદૃશો વિઘ્ન ઉત્પન્નો રૂપં યત્ર ન દૃશ્યતે||36||

અધો ભાગેન મે દૃષ્ટિઃ શોચતા પાતિતા મયા|
તતોઽદ્રાક્ષ મહં ભીમાં રાક્ષસીં સલિલેશયામ્||37||

પ્રહસ્ય ચ મહાનાદ મુક્તોઽહં ભીમયા તયા|
અવસ્થિત મસંભ્રાન્તં ઇદં વાક્યમશોભનમ્||38||

ક્વાસિ ગન્તા મહાકાયા ક્ષુધિતાયા મમેપ્સિતઃ|
ભક્ષઃ પ્રીણય મે દેહં ચિરમાહારવર્જિતમ્||39||

બાઢમિત્યેન તાં વાણીં પ્રત્યગૃહ્ણા મહં તતઃ|
અસ્ય પ્રમાણા દધિકં તસ્યાઃ કાય મપૂરયમ્||40||

તસ્યાશ્ચાસ્યં મહદ્ભીમં વર્ધતે મમભક્ષણે|
ન ચ માં સાધુ બુબુધે મમ વા વિકૃતં કૃતમ્||41||

તતોઽહં વિપુલં રૂપં સંક્ષિપ્ય નિમિષાન્તરાત્|
તસ્યા હૃદયમાદાય પ્રપતામિ નભઃ સ્થલમ્||42||

સા વિસૃષ્ટભુજા ભીમા પપાત લવણાંભસિ|
મયા પર્વતસંકાશા નિકૃત્ત હૃદયા સતી||43||

શૃણોમિ ખગતાનાં ચ સિદ્ધાનાં ચારણૈઃ સહ|
રાક્ષસી સિંહિકા ભીમા ક્ષિપ્રં હનુમતા હતા||44||

તાં હત્વા પુનરેવાઽહં કૃત્ય માત્યયિકં સ્મરન્|
ગત્વા ચાહં મહાધ્વાનં પશ્યામિ નગમણ્ડિતમ્||45||

દક્ષિણં તીર મુદધેઃ લંકા યત્ર ચ સા પુરી|
અસ્તં દિનકરે યાતે રક્ષસાં નિલયં પુરમ્||46||

પ્રવિષ્ટોઽહં અવિજ્ઞાતો રક્ષોભિર્ભીમવિક્રમૈઃ|
તત્ર પ્રવિશતશ્ચાપિ કલ્પાન્તઘનસન્નિભા||47||

અટ્ટહાસં વિમુંચ્યન્તી નારી કાઽપ્યુત્થિતા પુરઃ|
જિઘાં સન્તીં તતસ્તાં તુ જ્વલદગ્નિશિરોરુહામ્||48||

સવ્યમુષ્ટિપ્રહારેણ પરાજિત્ય સુભૈરવામ્|
પ્રદોષકાલે પ્રવિશન્ ભીતયાઽહં તયોદિતઃ||49||

અહં લંકાપુરી વીરનિર્જિતા વિક્રમેણ તે|
યસ્માત્તસ્માદ્વિજેતાઽસિ સર્વરક્ષાંસ્યશેષતઃ||50||

તત્રહં સર્વરાત્રં તુ વિચિન્વન્ જનકાત્મજામ્|
રાવણાંતઃ પુરગતો ન ચાપશ્યં સુમધ્યમામ્||51||

તતસ્સીતા મપશ્યંસ્તુ રાવણસ્ય નિવેશને|
શોકસાગરમાસાદ્ય ન પાર મુપલક્ષયે||52||

શોચતા ચ મયાદૃષ્ટં પ્રાકારેણ સમાવૃતમ્|
કાંચનેન વિકૃષ્ટેન ગૃહોપવનમુત્તમમ્||53||

સપ્રાકાર મવપ્લુત્ય પશ્યામિ બહુપાદપમ્|
અશોકવનિકામધ્યે શિંશુપાપાદપોમહાન્||54||

તમારુહ્ય ચ પશ્યામિ કાંચનં કદળીવનમ્|
અદૂરે શિંશુપાવૃક્ષાત્ પશ્યામિ વરવર્ણિનીમ્||55||

શ્યામાં કમલપત્રાક્ષી મુપવાસકૃશાનનામ્|
તદેકવાસસ્સંવીતાં રજોધ્વસ્ત શિરોરુહામ્||56||

શોકસન્તાપ દીનાંગીં સીતાં ભર્તૃહિતે સ્થિતામ્|
રાક્ષસીભિર્વિરૂપાભિઃ ક્રૂરાભિ રભિસંવૃતામ્||57||

માંસશોણિત ભક્ષાભિઃ વ્યાઘ્રીભિર્હરિણીમિવ|
સામયા રાક્ષસી મધ્યે તર્જ્યમાના મુહુર્મુહુઃ||58||

એકવેણીધરા દીના ભર્તૃચિન્તાપરાયણા|
ભૂમિશય્યા વિવર્ણાંગી પદ્મિનીવ હિમાગમે||59||

રાવણાત્ વિનિવૃતાર્થા મર્તવ્યકૃતનિશ્ચયા|
કથંચિન્ મૃગશાબાક્ષી તૂર્ણમાસાદિતા મયા||60||

તાં દૃષ્ટ્વા તાદૃશીં નારીં રામપત્નીં યશસ્વિનીમ્|
તત્રૈવ શિંશુપાવૃક્ષે પશ્યન્નહમવસ્થિતઃ||61||

તતો હલહલાશબ્દં કાંચિનૂપુરમિશ્રિતમ્|
શ્રુણોમ્યધિક ગમ્ભીરં રાવણસ્ય નિવેશને||62||

તતોઽહં પરમોદ્વિગ્નઃ સ્વં રૂપં પ્રતિસંહરન્|
અહં તુ શિંશુપાવૃક્ષે પક્ષીવ ગહને સ્થિતઃ||63||

તતો રાવણ દારાશ્ચ રાવણશ્ચ મહાબલઃ|
તં દેશં સમનુપ્રાપ્તા યત્ર સીતાઽભવત્ સ્થિતા||64||

તં દૃષ્ટ્વાઽથ વરારોહા સીતા રક્ષોગણેશ્વરમ્|
સંકુચ્યોરૂસ્તનૌ પીનૌ બાહૂભ્યાં પરિરભ્ય ચ||65||

વિત્રસ્તાં પરમોદ્વિગ્નાં વીક્ષમાણાં તતસ્તતઃ|
ત્રાણાં કિંચિદપશ્યન્તીં વેપમાનાં તપસ્વિનીમ્||66||

તામુવાચ દશગ્રીવઃ સીતપરમદુઃખિતા|
અવાક્છિરાઃ પ્રપતિતો બહુમન્યસ્વ મામિતિ||67||

યદિચેત્ત્વં તુ દર્પાનામાં નાભિનન્દસિ ગર્વિતે|
દ્વૌમાસાનન્તરં સીતે પાસ્યામિ રુધિરં તવ||68||

એતત્ચ્રુત્વા વચસ્તસ્ય રાવણસ્ય દુરાત્મનઃ|
ઉવાચ પરમકૃદ્ધા સીતા વચનમુત્તમમ્||69||

રાક્ષસાધમ રામસ્ય ભાર્યામમિત તેજસઃ|
ઇક્ષ્વાકુકુલનાથસ્ય સ્નુષાં દશરથસ્ય ચ||70||

અવાચ્યં વદતો જિહ્વા કથં ન પતિતા તવ|
કિંચિદ્વીર્યં તવાનાર્યં યો માં ભર્તુરસન્નિધૌ||71||

અપહૃત્યાઽઽગતઃ પાપ તેનાઽદૃષ્ટો મહાત્મના|
ન ત્વં રામસ્ય સદૃશો દાસ્યેઽપ્યસ્ય ન યુજ્યસે||72||

યજ્ઞીયઃ સત્યવાદી ચ રણશ્લાઘી ચ રાઘવઃ|
જાનક્યા પરુષં વાક્યમેવ મુક્તો દશાનનઃ||73||

જજ્વાલ સહસા કોપા ચ્ચિતાસ્થ ઇવ પાવકઃ|
વિવૃત્ય નયને ક્રૂરે મુષ્ટિમુદ્યમ દક્ષિણમ્||74||

મૈથિલીં હન્તુમારબ્દઃ સ્ત્રીભિર્હાહાકૃતં તદા|
સ્ત્રીણાં મધ્યાત્ સમુત્પત્ય તસ્ય ભાર્યા દુરાત્મનઃ||75||

વરા મંડોદરી નામ તયા ચ પ્રતિષેધિતઃ |
ઉક્તશ્ચ મધુરાં વાણીં તયા સ મદનાર્દિતઃ||76||

સીતાયા તવ કિં કાર્યં મહેન્દ્રસમવિક્રમઃ|
દેવગન્ધર્વકન્યાભિઃ યક્ષકન્યાભિ રેવ ચ||77||

સાર્થં પ્રભો રમસ્વેહ સીતયા કિં કરિષ્યસિ|
તતસ્તાભિઃ સમેતાભિર્નારીભિઃ સ મહાબલઃ||78||

પ્રસાદ્ય સહસા નીતો ભવનં સ્વં નિશાચરઃ|
યાતે તસ્મિન્ દશગ્રીવે રાક્ષસ્યો વિકૃતાનનઃ||79||

સીતાં નિર્ભર્ત્સયામાસુઃ વાક્યૈઃ ક્રૂરૈઃ સુદારુણૈઃ|
તૃણવદ્ભાષિતં તાસાં ગણયામાસ જાનકી||80||

ગર્જિતં ચતદા તાસાં સીતાં પ્રાપ્ય નિરર્થકમ્|
વૃથાગર્જિતનિશ્ચેષ્ટા રાક્ષસ્યઃ પિશિતાશનાઃ||81||

રાવણાય શશંસુસ્તાઃ સીતાઽધ્યવસિતં મહત્|
તતસ્તાઃ સહિતા સર્વા વિહિતાશા નિરુદ્યમાઃ||82||

પરિક્ષિપ્ય સમન્તાત્ તાં નિદ્રાવશમુપાગતાઃ|
તાસુચૈવ પ્રસુપ્તાસુ સીતા ભર્તૃહિતે રતા||83||

વિલપ્ય કરુણં દીના પ્રશુશોચ સુદુઃખિતા|
તાસાં મધ્યાત્ સમુત્થાય ત્રિજટા વાક્યમબ્રવીત્||84||

આત્માનં ખાદત ક્ષિપ્રં ન સીતા વિનશિષ્યતિ|
જનકસ્યાત્મજા સાધ્વી સ્નુષા દશરથસ્ય ચ||85||

સ્વપ્નો હ્યદ્ય મયા દૃષ્ટો દારુણો રોમહર્ષણઃ|
રક્ષસાં ચ વિનાશાય ભર્તુરસ્યા જયાય ચ||86||

અલમસ્માત્ પરિત્રાતું રાઘવાદ્રાક્ષસીગણં|
અભિચાયામ વૈદેહી મે તદ્દિ મમરોચતે||87||

યસ્યા હ્યેનં વિધઃ સ્વપ્નો દુઃખિતાયાઃ પ્રદૃશ્યતે|
સા દુઃખૈર્વિવિધૈર્મુક્તા સુખમાપ્નોત્યનુત્તમમ્||88||

પ્રણિપાતા પ્રસન્ના હિ મૈથિલી જનકાત્મજા|
તતસ્સા હ્રીમતી બાલા ભર્તુર્વિજયહર્ષિતા||89||

અવોચત્ યદિતત્ તથ્યં ભવેયં શરણં હિ વઃ|
તાં ચાહં તાદૃશીં દૃષ્ટ્વા સીતાયા દારુણાં દશામ્||90||

ચિન્તયામાસ વિક્રાન્તો ન ચ મે નિર્વૃતં મનઃ|
સંભાષણાર્થં ચ મયા જાનક્યાશ્ચિન્તિતો વિધિઃ||91||

ઇક્ષ્વાકૂણાં હિ વંશસ્તુ તતો મમ પુરસ્કૃતઃ|
શ્રુત્વા તુ ગદિતાં વાચં રાજર્ષિ ગણપૂજિતામ્||92||

પ્રત્યભાષત માં દેવીભાષ્પૈઃ પિહિતલોચના|
કસ્ત્વં કેન કથં ચેહ પ્રાપ્તો વાનરપુંગવ||93||

કાચ રામેણ તે પ્રીતિઃ તન્મે શંસિતુમર્હસિ|
તસ્યાસ્તદ્વચનં શ્રુત્વા હ્યહ મપ્યબ્રુવં વચઃ||94||

દેવિ રામસ્ય ભર્તુસ્તે સહાયો ભીમવિક્રમઃ|
સુગ્રીવો નામ વિક્રાન્તો વાનરેન્દ્રો મહાબલઃ||95||

તસ્યમાં વિદ્ધિ ભૃત્યં ત્વં હનુમન્ત મિહાઽઽગતમ્|
ભર્ત્રાઽહં પ્રેષિતઃ તુભ્યં રામેણાઽક્લિષ્ટકર્મણઃ||96||

ઇદં ચ પુરુષવ્યાઘ્રઃ શ્રીમાન્ દાશરથિઃ સ્વયમ્|
અંગુળીય મભિજ્ઞાન મદાત્ તુભ્યં યસસ્વિનિ||97||

તદિચ્છામિ ત્વયાઽઽજ્ઞપ્તં દેવિ કિંકરવાણ્યહમ્|
રામલક્ષ્મણયોઃ પાર્શ્વં નયામિ ત્વાં કિમુત્તરમ્||98||

એતત્ શ્રુત્વા વિદિત્વા ચ સીતા જનકનન્દિની|
અહ રાવણ મુત્સાદ્ય રાઘવો માં નયત્વિતિ ||99||

પ્રણમ્ય શિરસા દેવી મહમાર્યા મનિન્દિતામ્|
રાઘવસ્ય મનોહ્લાદ અભિજ્ઞાનં મયાચિષમ્||100||

અથ મામબ્રવીત્ સીતા ગૃહ્યતામયમુત્તમઃ|
મણિર્યેન મહાબાહૂ રામસ્ત્વાં બહુમન્યતે||101||

ઇત્યુક્ત્વાતુ વરારોહા મણિપ્રવરમદ્ભુતમ્|
પ્રાયચ્છત્ પરમોદ્વિગ્ના વાચા માં સંદિદેશ હ||102||

તતસ્તસ્યૈ પ્રણમ્યાહં રાજપુત્ય્રૈ સમાહિતઃ|
પ્રદક્ષિણં પરિક્રામ મિહાભ્યુદ્ગતમાનસઃ||103||

ઉક્તોઽહં પુનરેવેદં નિશ્ચિત્ય મનસા તયા|
હનુમાન્મમ વૃત્તાનં વક્તુ મર્હસિ રાઘવે||104||

યથાશ્રુત્વૈવ ન ચિરાત્તાવુભૌ રામલક્ષ્મણૌ|
સુગ્રીવસહિતૌ વીરા વુપેયાતાં તથા કુરુ||105||

યદન્યથા ભવેદેતત્ દ્વૌમાસૌ જીવિતં મમ|
ન માં દ્રક્ષ્યતિ કાકુત્‍સ્થોમ્રિયે સાઽહ મનાથવત્||106||

તચ્છ્રુત્વા કરુણં વાક્યં ક્રોધો મામભ્યવર્તત|
ઉત્તરં ચ મયા દૃષ્ટં કાર્યશેષમનંતરમ્||107||

તતોઽવર્ધત મે કાયસ્તદા પર્વતસન્નિભઃ|
યુદ્ધકાંક્ષી વનં તચ્ચ વિનાશયિતુમારભે||108||

તદ્ભગ્નં વનષણ્ડં તુ ભ્રાન્તત્રસ્તમૃગદ્વિજમ્|
પ્રતિબુદ્ધા નિરીક્ષન્તે રાક્ષસ્યા વિકૃતાનનઃ||109||

માં ચ દૃષ્ટ્વા વને તસ્મિન્ સમાગમ્ય તતસ્તતઃ|
તાઃ સમભ્યાઽઽગતાઃ ક્ષિપ્રં રાવણાયચ ચક્ષિરે||110||

રાજન્ વનમિદં દુર્ગં તવ ભગ્નં દુરાત્મના|
વાનરેણ હ્યવિજ્ઞાય તવ વીર્યં મહાબલ||111||

દુર્બુદ્ધેસ્તસ્ય રાજેન્દ્ર તવ વિપ્રિયકારિણઃ|
વધમાજ્ઞાપય ક્ષિપ્રં યથાઽસૌ વિલયં પ્રજેત્||112||

તચ્છ્રુત્વા રાક્ષસેન્દ્રેણ વિસૃષ્ટા ભૃશદુર્જયાઃ|
રાક્ષસાઃ કિંકરા નામ રાવણસ્ય મનોઽનુગાઃ||113||

તેષામશીતિ સાહસ્રં શૂલમુદ્ગરપાણિનામ્|
મયા તસ્મિન્ વનોદ્દેશે પરિઘેણ નિષૂદિતમ્||114||

તેશાં તુ હતશેષા યે તે ગત્વા લઘુવિક્રમાઃ|
નિહતં ચ મહત્ સૈન્યં રાવણાયાચચક્ષિરે||115||

તતોમે બુદ્ધિરુત્પન્ના ચૈત્ય પ્રાસાદમાક્રમમ્|
તત્રસ્થાન્ રાક્ષસાન્ હત્વા શતં સ્તમ્ભેન વૈપુનઃ||116||

લલામ ભૂતો લંકાયાઃ સ વૈવિધ્વંસિતો મયા|
તતઃ પ્રહસ્તસ્ય સુતં જંબુમાલિનમાદિશત્||117||

રાક્ષસૈર્બહુભિઃ સાર્થં ઘોરરૂપ ભયાનકૈઃ|
તં મહાબલસંપન્નં રાક્ષસં રણકોવિદમ્||118||

પરિઘેણાતિ ઘોરેણ સૂદયામિ સહાનુગં|
તત્ શૃત્વા રાક્ષસેંદ્રસ્તુ મંત્રિપુત્ત્રાન્ મહાબલાન્||119||

પદાતિ બલસંપન્નાન્ પ્રેષયામાસ રાવણઃ|
પરિઘેણૈવ તાન્ સર્વાન્ નયામિ યમસાદનમ્||120||

મંત્રિપુત્ત્રાન્ હતાન્ શ્રુત્વા સમરે લઘુવિક્રમાન્|
પંચ સેનાગ્રગાન્ શૂરાન્ પ્રેષયામાસ રાવણઃ||121||

તાનહં સહસૈન્યાન્ વૈ સર્વાનેવાભ્યસૂદયમ્|
તતઃ પુનર્દશગ્રીવઃ પુત્ત્રમક્ષં મહાબલમ્||122||

બહુભી રાક્ષસૈસ્સાર્થં પ્રેષયામાસ રાવણઃ|
તં તુ મન્ડોદરીપુત્ત્રં કુમારં રણપણ્ડિતમ્||123||

સહસા ખં સમુત્ક્રાન્તં પાદયોશ્ચ ગૃહીતવાન્ |
ચર્માસિનં શતગુણં ભ્રામયિત્વા વ્યપેષયમ્||124||

તં અક્ષમાગતમ્ ભગ્નં નિશમ્ય સ દશાનનઃ|
તત ઇન્દ્રજિતં નામ દ્વિતીયં રાવણસ્સુતમ્||125||

વ્યાદિદેશ સુસંક્રુદ્ધો બલિનં યુદ્ધદુર્મદમ્|
તચ્ચાપ્યહં બલં સર્વં તં ચ રાક્ષસપુંગવમ્||126||

નષ્ટૌજસં રણે કૃત્વા પરં હર્ષમુપાગમમ્|
મહતાઽપિ મહાબાહુઃ પ્રત્યયેન મહાબલઃ||127||

પ્રેષિતો રાવણે નૈવ સહવીરૈર્મદોત્કટૈઃ|
સોઽવિષહ્યં હિ માં બુદ્ધ્વા સ્વં બલં ચાવમર્દિતમ્||128||

બ્રાહ્મેણાસ્ત્રેણ સ તુ માં પ્રાબધ્નાચ્ચાતિવેગિતઃ|
રજ્જુભિશ્ચાપિ બધ્નન્તિ તતો માં તત્ર રાક્ષસાઃ||129||

રાવણસ્ય સમીપં ચ ગૃહીત્વા મામુપાનયન્|
દૃષ્ટ્વા સંભાષિતશ્ચાહં રાવણેન દુરાત્મના||130||

પૃષ્ટશ્ચ લંકાગમનં રાક્ષસાનાં ચ તં વધમ્|
તત્સર્વં ચ મયા તત્ર સીતાર્થમિતિ જલ્પિતમ્||131||

અસ્યાહં દર્શનાકાંક્ષી પ્રાપ્તઃ તદ્ભવનં વિભો|
મારુતસ્યૌરસઃ પુત્ત્રો વાનરો હનુમાનહમ્||132||

રામદૂતં ચ માં વિદ્ધિ સુગ્રિવ સચિવં કપિમ્|
સોઽહં દૂત્યેન રામસ્ય ત્વત્સકાશ મિહાગતઃ||133||

સુગ્રીવશ્ચ મહાતેજાઃ સ ત્વાં કુશલમબ્રવીત્|
ધર્માર્થકામસહિતં હિતં પથ્ય મુવાચ ચ||134||

વસતો ઋષ્યમૂકે મે પર્વત વિપુલદ્રુમે|
રાઘવો રણવિક્રાન્તો મિત્રત્વં સમુપાગતઃ||135||

તેન મે કથિતં રાજ્ઞા ભાર્યા મે રક્ષસા હૃતા|
તત્ર સાહાય્ય મસ્માકં કાર્યં સર્વાત્મના ત્વયા||136||

મયા ચ કથિતં તસ્મૈ વાલિનશ્ચ વધં પ્રતિ|
તત્ર સહાય્ય હેતોર્મે સમયં કર્તુમર્હસિ||137||

વાલિના હૃતરાજ્યેન સુગ્રીવેણ મહાપ્રભુઃ|
ચક્રેઽગ્નિ સાક્ષિકં સખ્યં રાઘવઃ સહલક્ષ્મણઃ||138||

તેન વાલિનમુત્પાટ્ય શરેણૈકેન સંયુગે|
વાનરાણાં મહારાજઃ કૃતઃ સ પ્લવતાં પ્રભુઃ||139||

તસ્યસાહય્યમસ્માભિઃ કાર્યં સર્વાત્મના ત્વિહ|
તેન પ્રસ્થાપિતઃ તુભ્યં સમીપ મિહ ધર્મતઃ||140||

ક્ષિપ્રમાનીયતાં સીતા દીયતાં રાઘવાય ચ|
યાવન્નહરયો વીરા વિધમન્તિ બલં તવ||141||

વાનરાણાં પ્રભાવો હિ ન કેન વિદિતઃ પુરા|
દેવતાનાં સકાશં ચ યે ગચ્ચન્તિ નિમન્ત્રિતાઃ||142||

ઇતિ વાનરરાજઃ ત્વામાહેત્યભિહિતો મયા|
મામૈક્ષત તતઃ ક્રુદ્ધઃ ચક્ષુસા પ્રદહન્નિવ||143||

તેન વધ્યોઽહમાજ્ઞપ્તો રક્ષસા રૌદ્રકર્મણા|
મત્પ્રભાવં અવિજ્ઞાય રાવણેન દુરાત્મના||144||

તતો વિભીષણો નામ તસ્ય ભ્રાતા મહામતિઃ|
તેન રાક્ષરાજોઽસૌ યાચિતો મમકારણાત્||145||

નૈવં રાક્ષસશાર્દૂલ ત્યજતા મેષ નિશ્ચયઃ|
રાજશાસ્ત્રવ્યપેતો હિ માર્ગઃ સંસેવ્યતે ત્વયા||146||

દૂતવધ્યા ન દૃષ્ટા હિ રાજશાસ્ત્રેષુ રાક્ષસ|
દૂતેન વેદિતવ્યં ચ યથાર્થં હિતવાદિના||147||

સુમહત્યપરાધેઽપિ દૂતસ્યાતુલવિક્રમ|
વિરૂપકરણં દૃષ્ટં ન વધોઽસ્તીતિ શાસ્ત્રતઃ||148||

વિભીષણેનૈવ મુક્તો રાવણઃ સંદિદેશ તાન્ |
રાક્ષસાનેત દેવાસ્ય લાંગૂલં દહ્યતામિતિ||149|
તતસ્તસ્ય વચશ્શ્રુત્વા મમ પુચ્ચં સમન્તતઃ|
વેષ્ટિતં શણવલ્કૈશ્ચ જીર્ણૈઃ કાર્પાસજૈઃ પટૈઃ||150||

રાક્ષસાઃ સિદ્ધસન્નાહાઃ તતસ્તે ચણ્ડવિક્રમાઃ|
તદાઽદહ્યન્ત મે પુચ્ચં નિઘ્નન્તઃ કાષ્ઠમુષ્ટિભિઃ||151||

બદ્ધસ્ય બહુભિઃ પાશૈર્યન્ત્રિતસ્ય ચ રાક્ષસૈઃ|
તતસ્તે રાક્ષસા શ્શૂરા બદ્ધં મામગ્નિસંવૃતમ્||152||

અઘોષયન્ રાજમાર્ગે નગરદ્વારમાગતાઃ|
તતોઽહં સુમહદ્રૂપં સંક્ષિપ્ય પુનરાત્મનઃ||153||

વિમોચયિત્વા તં બદ્ધં પ્રકૃતિસ્થઃ સ્થિતઃ પુનઃ|
આયસં પરિઘં ગૃહ્ય તાનિ રક્ષાંસ્યસૂદયમ્||154||

તતસ્તન્નગરદ્વારં વેગે નાપ્લુતવાનહમ્|
પુચ્છેન ચ પ્રદીપ્તેન તાં પુરીં સાટ્ટગોપુરામ્||155||

દહામ્યહમસંભ્રાન્તો યુગાન્તાગ્નિરિવ પ્રજાઃ|
વિનષ્ટા જાનકી વ્યક્તં ન હ્યદગ્ધઃ પ્રદૃશ્યતે||156||

લંકાયાં કશ્ચિદુદ્દેશઃ સર્વા ભસ્મીકૃતા પુરી|
દહતા ચ મયા લંકાં દગ્ધા સીતા ન સંશયમ્||157||

રામસ્યહિ મહત્કાર્યં મયેદં વિતથીકૃતમ્|
ઇતિ શોકસમાવિષ્ટઃ ચિન્તામહમુપાગતઃ||158||

અથાહં વાચ મશ્રૌષં ચારણાનાં શુભાક્ષરામ્|
જાનકી નચ દગ્ધેતિ વિસ્મયોદન્ત ભાષિણામ્||159||

તતો મે બુદ્ધિરુત્પન્ન શ્રુત્વા તામદ્ભુતાં ગિરમ્|
અદગ્ધા જાનકીત્યેવં નિમિત્તૈશ્ચોપલક્ષિતા||160||

દીપ્યમાને તુ લાંગૂલે નમાં દહતિ પાવકઃ|
હૃદયં ચ પ્રહૃષ્ટં મે વાતાઃ સુરભિગન્દિનઃ||161||

તૈર્નિમિત્તૈશ્ચ દૃષ્ટાર્થૈઃ કારણૈશ્ચ મહાગુણૈઃ|
ઋષિવાક્યૈશ્ચ સિદ્દાર્થૈરભવં હૃષ્ટમાનસઃ||162||

પુનર્દૃષ્ટ્વા ચ વૈદેહીં વિસૃષ્ટશ્ચતયા પુનઃ|
તતઃ પર્વતમાસાદ્ય તત્રારિષ્ટમહં પુનઃ||163||

પ્રતિપ્લવનમારેભે યુષ્મદ્દર્શન કાંક્ષયા|
તતઃ પવનચન્દ્રાર્ક સિદ્ધગંધર્વ સેવિતમ્||164||

પન્થાનમહમાક્રમ્ય ભવતો દૃષ્ટવાનિહ|
રાઘવસ્ય પ્રભાવેન ભવતાં ચૈવ તેજસા||165||

સુગ્રીવસ્ય ચ કાર્યાર્થં મયા સર્વમનુષ્ઠિતમ્|
એતત્સર્વં મયા તત્ર યથાવદુપપાદિતમ્||166||

અત્રયન્ન કૃતં શેષં તત્ સર્વં ક્રિયતામિતિ ||

ઇત્યાર્ષે શ્રીમદ્રામાયણે આદિકાવ્યે વાલ્મીકીયે
ચતુર્વિંશત્ સહસ્રિકાયાં સંહિતાયામ્
શ્રીમત્સુન્દરકાંડે અષ્ટપંચાશસ્સર્ગઃ ||

|| Om tat sat ||

|| Om tat sat ||